نویسنده: مارتین گریفیتس
مترجم: علیرضا طیب




 
بررسی میان رشته ای علل ستیز اجتماعی، فرهنگی و سیاسی امکان راه حل های مسالمت آمیز. وظیفه اصلی بررسی های صلح، تحلیل مستقیم جنگ، ستیز یا خشونت مسلحانه نیست بلکه متمرکز شدن روی شناخت موانع سد راه صلح و بسط شیوه های بدیلی برای برقراری صلح پایدار داخلی و فرامرزی است. بررسی های صلح سرشت ستیز درون جوامع و میان آن ها را به بررسی می گذارد و شرایطی را ارزیابی می کند که به احتمال قوی حل ستیز و روابط مسالمت آمیز، منصفانه و هماهنگ همزیستی اجتماعی را ترویج می کند. بررسی های میان رشته ای صلح از آن رو اهمیت فزاینده ای دارند که حکومت ها، سازمان های غیردولتی و نهادهای بین المللی می کوشند راه های پذیرفتنی برای حل و فصل ستیزها بدون توسل به خشونت پیدا کنند.
بررسی های صلح در آغاز درست پس از جنگ جهانی دوم به صورت موضوعی دانشگاهی تکوین یافت. بررسی های صلح را گاهی بررسی های صلح و ستیز خوانده اند. در حال حاضر بررسی های صلح را در بیش از یک صد دانشگاه در سراسر جهان تدریس می کنند. دانشکده بررسی های صلح در دانشگاه برادفورد بزرگ ترین مرکز دانشگاهی برای بررسی صلح و ستیز است. بررسی های صلح از چهار جهت با سایر رشته های علمی تفاوت دارد: کانون توجه آن، میان رشته ای بودن گزینشی آن، ارزش های مشخصی که دارد، و درگیربودنش در سناریوهای کاربردی.
نخست، تکیه بررسی های صلح آشکارا روی صلح، عدم خشونت و استحاله ستیز است ولی به جنگ، خشونت و سرشت ستیز سیاسی هم توجه دارد. بررسی های صلح صریحاً به بررسی راه های ایجاد جوامع صلح جو و عادلانه می پردازد ولی حوزه های دیگری هم هستند که تمرکز تحقیقاتی شان نزدیک به آن است. برای نمونه، حل و فصل ستیزها هم مانند بررسی های صلح در پایان جنگ جهانی دوم به منزله یک حوزه مطالعاتی دانشگاهی جاگانه سربرآورد. حل و فصل ستیزها به بررسی مفاهیم و روش های دگرگونی اجتماعی، حل و فصل ستیزها و میانجی گری می پردازد. این حوزه مطالعاتی ابزارهایی تشخیصی برای تحلیل ستیز و ارزیابی علل غیرخشونت آمیز کنش در اختیار می گذارد. بررسی های توسعه در دهه 1960 با تأکید بر ترویج دگرگونی های مثبت در اقتصادها، جوامع و مسائل سیاسی کشورهای فقیرتر جهان که بستر وقوع بسیاری از ستیزها و راه حل های مسالمت آمیزند سربر آورد. بررسی های صلح برای شناخت چگونگی رابطه گرفتن کشورها با هم، مناسبات متحول میان دولت ها و اقتصاد سیاسی بین الملل صلح به تحقیق درباره روابط بین الملل هم می پردازد.
دوم، واحدهایی درسی که در دانشکده ها، مراکز یا گروه های علمی بررسی های صلح تدریس می شود رویکردی چند رشته ای دارند و از رشته های سنتی انسان شناسی، تاریخ، روابط بین الملل، حقوق، ادبیات، جامعه شناسی، فلسفه، سیاست، روان شناسی، و کلام یا الهیات مدد می گیرند. در چارچوب بررسی های صلح، و حوزه های مرتبط حل و فصل ستیزها، بررسی های توسعه و بررسی های امنیت بسیاری حوزه های بررسی میان رشته ای مشخص وجود دارد. برای نمونه، برای تعیین چگونگی مؤثرتر ساختن و مبتنی بر نمایندگی کردن نهادهای دولتی و بین المللی دولتی و تقویت پای بندی شان به هنجارهای اساسی حقوق بشر و صلح، نقش هنجارهای بین المللی نهادها و دولت ها در نظم جهانی مسالمت آمیز زیر ذره بین گذاشته می شود.
حوزه میان رشته ای دیگر، تأثیر مذهب، فلسفه و نفوذهای فرهنگی بر صلح است. نگاه این حوزه متوجه نحوه تشدید خشونت یا تشویق صلح توسط سنت های مذهبی است. این حوزه مطالعاتی به بررسی بحث های اخلاقی ناظر بر جنگ عادلانه می پردازد و از طریق مطالعه ابعاد زبان شناختی، ادبی، و تاریخی فرهنگ های صلح دیدگاه های کلامی و فلسفی درباره عدالت و صلح جهانی مطرح می سازد. از دیگر مضامین میان رشته ای فراخ تر، پرداختن به ترویج عدالت اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. این مضمون با عطف توجه به نقش سازمان های غیردولتی، بنگاه های تجاری، و دولت ها در ترویج توسعه اقتصادی پایدار، احترام به حقوق، دگرگون سازی غیرخشونت آمیز ستیزها، برای جنسیت و حفاظت از محیط زیست، بر دگرگونی اجتماعی تکیه دارد. سایر عناوین میان رشته ای که به بررسی پویش های ستیزمذهبی یا ستیز قومی و شرایطی می پردازند که به برخوردهای خشونت بار یا دگرگونی ستیز منجر می شوند و همواره تلاش دارند تا پاسخ های محلی و بین المللی را مشخص سازند که بتواند مشوق صلح پروری شود. بین رشته های مختلف علمی و هدف های کلی بررسی های صلح همکاری و همپرسه ای فعال جریان دارد. اما بررسی های صلح بر ادغام سایر رشته ها در ارزش های مشخص خودش پا می فشارد.
سوم، این ارزش ها شرایط جنگ و برخی انواع خشونت را آشکارا به منزله یک معضل تلقی می کنند. این بدان معنی نیست که تمامی بررسی کنندگان و پژوهشگران بررسی های صلح به صلح باوری ایمان دارند یا هرگونه دعوت به مسلح شدن را محکوم می کنند ولی این رشته به راستی جویای کاستن جنگ و خشونت گسترده است. بررسی های صلح وانمود نمی کند که در قبال مسائل اخلاقی جنگ و صلح موضعی بی طرفانه دارد. از این گذشته، رابطه میان صلح و عدالت آشکار است. غالباً ستیز خشونت بارند. همچنین نمی توان پیامدهای اخلاقی خشونت را بدون در نظر گرفتن نتایج‌ان ها برای ساختارهای اجتماعی و سیاسی مورد ارزیابی قرار داد. وانگهی، هر گونه شناخت در خور فضیلت های عدالت قطعاً شامل شرایطی هم می شود که در آن، مردم باید از خشونت و جنگ فارغ باشند. بررسی های صلح مواضع هنجاری مناقشه برانگیزی اتخاذ می کنند. بررسی های صلح، توانایی بشری، امنیت و رفاه انسانی را ترویج می کند.
چهارم، بررسی های صلح آشکارا به روش های ملموس، بررسیهای موردی و ناحیه هایی از جهان می پردازد که در آن ها ستیز و خشونت مسلحانه غلبه دارد. این حوزه مطالعاتی با پرسش های عملی واخلاقی مربوط به چگونگی تحقق بخشیدن به صلح و عدالت در جهان روزمره سر و کار دارد. بیش تر دانشکده های بررسی های صلح یا مراکز بررسی های صلح و ستیز، گفت و گو میان گروه های ذی نفع جامعه محلی را که به روابط جامعه، رابطه میان کیش ها و ایجاد تعاملات مثبت میان فرهنگ ها علاقه و توجه دارند تسهیل می کنند. آن ها اغلب در پی جذب محققانی از مناطق جنگ زده هستند. به مشکلات خاصی که در میهن محققان فراروی آن ها قرار دارد وزن و اهمیت داده می شود. توجه معطوف به مسائل ساختاری و مشکلات مناسبات انسانی است که بر کشورهایی که محققان بهترین اطلاعات را درباره آن ها دارند تأثیر می گذارند. بسیاری از پژوهشگران بررسی های صلح دست به اجرای برنامه های بررسی های بین المللی در خارج می زنند. تأکیدها متوجه سهل تر ساختن شناخت فرهنگ ها از یکدیگر است. حوزه پژوهش های دانشگاه بررسی های صلح، تحقیقات کاربردی مفیدی درباره نحوه ایجاد جهانی عادلانه تر و مسالمت آمیزتر تولید می کند.
فارغ التحصیلان بررسی های صلح در مشاغل بسیار مختلفی مشغول به کارند و در مهار و مدیریت ستیزها، آشتی، میانجی گری یا مذاکره تخصص دارند. برخی از آنان در مشاغل مختلف فعالیت دارند که شناخت رابطه متقابل میان علل خشونت برای آن مشاغل اهمیت دارد. از این گذشته فارغ التحصیلان یادشده در مشاغلی هم که برای مشخص ساختن پاسخ های درخور به بحران های بشردوستانه، و مسائل کمک، توسعه و عدالت به مهارت های تحلیلی نیاز دارند به کار می پردازند. سایرین مشاور حکومت های کشور خودشان هستند یا وارد حوزه های دیپلماسی از جمله سازمان ملل متحد و نهادهای خویشاوند آن یا وارد حوزه برنامه ریزی دفاعی می شوند. برخی دیگر رهبری سازمان های مذهبی، اجتماعی یا سیاسی را به عهده می گیرند. بعضی از آنان کارشان پژوهش یا تدوین سیاست هاست. سایرین به سازمان های همبایی هوادار توسعه اقتصادی و توسعه پایدار می پیوندند.
ـــ تدابیراعتمادزا و امنیت آفرین؛ جنگ سرد؛ خشونت ساختاری

خواندنی های پیشنهادی

-2002 Barsah,D.Peace and Conflict Studies,London:Sage.
-2000 Darby,J.and MacGinty R.(Eds)The Managment of Peace Proceses,Basingstoke:Palgrave.
-2000 Galtung,J.and Jacobsen,C.G.Searching for Peace,The Road to Transcend,London:Pluto Press.
-2000 Jeong,H-W.Peace And Conflict Sutdies,Aldershot:Ashgate.
-1996 Nardin,T.(Ed),The Ethics of War And Peace:Religious And Secular Perspective,
Princeton NJ:Princeton University Press.
-2003 Samadda,R.(Ed).Explorations In Themes of Conflict and Peace,London:Sage.
الیزابت پورتر
منبع مقاله: گریفیتس، مارتین؛ (1388)، دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان، ترجمه ی علیرضا طیب، تهران: نشر نی، چاپ دوم1390.

/م